Trước thập niên 80, IBM được biết đến chủ yếu là một nhà cung cấp máy tính cho doanh nghiệp[1]. Vào đầu thập niên 80, thị phần các máy mini của IBM không bắt kịp được các đối thủ cạnh tranh; trong khi đó các hãng khác bắt đầu thấy được lợi nhuận không nhỏ từ thị trường máy vi tính. Thị trường máy cá nhân lúc đó đang do Tandy, Commodore và Apple chiếm chủ yếu, các máy bán được với giá vài trăm đô la một máy và đã trở nên rất phổ biến. Thị trường máy vi tính đủ khiến IBM phải bận tâm, với ước tính doanh thu 150 triệu đô la vào năm 1979 và tăng trưởng doanh thu hàng năm 40% vào đầu thập niên 80. Các ông lớn khác như HP, Texas Instruments và Data General đều đã gia nhập thị trường này, trong khi một số khách hàng của IBM đã bắt đầu mua các máy Apple[2][3].

Đầu thập niên 80 xuất hiện tin đồn rằng IBM đang phát triển một máy cá nhân, có thể là một bản thu nhỏ của IBM System/370[4] và Matsushita thừa nhận rằng đã liên hệ với IBM về một khả năng hợp tác sản xuất một máy cá nhân, tuy nhiên đề nghị này bị từ bỏ[5][6]. Dư luận nghi ngờ điều này, vì IBM có xu hướng thiên về cách làm việc chậm chạp, quan liêu (bureaucratic) vốn phù hợp với việc sản xuất các hệ thống doanh nghiệp lớn, phức tạp và đắt tiền[7]. Cũng như các ông lớn khác, một sản phẩm mới của IBM phải mất vài năm để phát triển[8][9], trích lời một nhà phân tích công nghiệp "Việc IBM cho ra máy cá nhân khác gì dạy một con voi học nhảy"[10].

IBM trước đó đã sản xuất các máy mini, như IBM 5100 năm 1975, được nhắm vào doanh nghiệp, chiếc máy này có giá lên tới 20 nghìn đô[11]. Nếu IBM muốn tham gia thị trường máy cá nhân thì giá thành phải mang tính cạnh tranh hơn.

Năm 1980, chủ tịch IBM là John Opel đã nhìn ra được cơ hội của thị trường đang nổi lên này, và chỉ định William C. Lowe tới một bộ phận mới: Entry Level Systems tại Boca Raton, Florida. Nghiên cứu thị trường cho thấy các đại lý máy tính rất thích bán máy tính IBM, nhưng họ yêu cầu máy phải được thiết kế với các linh kiện tiêu chuẩn để họ có thể dễ dàng sửa chữa thay vì bắt khách hàng mang tới IBM[12].

Năm 1980 Atari đề nghị IBM rằng họ sẽ đóng vai trò nhà sản xuất thiết bị gốc (Original Equipment Manufacturer - OEM) cho IBM[13], một giải pháp khả thi cho IBM khi đối mặt với một thị trường thay đổi nhanh chóng. Ý tưởng mua lại Atari được cân nhắc, nhưng bị từ chối, thay vào đó Lowe đề xuất rằng nếu hình thành một bộ phận nhỏ làm việc độc lập và bỏ qua các tiêu chuẩn của IBM thì một thiết kế có thể ra mắt trong vòng một năm và một nguyên mẫu (prototype) trong một tháng. Nguyên mẫu này hoạt động tồi, nhưng cùng với đó là một bản kế hoạch doanh nghiệp trong đó đề xuất chiếc máy mới sẽ có kiến trúc mở, sử dụng các phần cứng và phần mềm không độc quyền, đươc bán qua các cửa hàng bán lẻ, tất cả đều đi ngược lại cách làm việc của IBM. Nó cũng ước tính sẽ bán được 220 nghìn máy trong vòng ba năm, nhiều hơn tất cả số sản phẩm hiện hành của IBM[14][15].

Điều này đã thuyết phục được Ủy ban quản lý doanh nghiệp của IBM, và nhóm được chuyển thành một bộ phận với tên "Dự án Chess" và được tạo mọi điều kiện để làm ra sản phẩm đúng như trong thời hạn đã đề ra. Nhóm còn được phép mở rộng lên thành 150 người vào cuối năm 1980, và một ngày nọ hơn 500 nhân viên của IBM xin được tham gia.

Quá trình thiết kế

Quá trình thiết kế được giữ bí mật rất nghiêm ngặt, đến nỗi các bộ phận khác trong IBM không hề biết đến sự tồn tại của nó[16].

IBM phải chọn một bộ vi xử lý, trong số đó có TMS9900 của Texas Instruments, Motorola 68000, và Intel 8088. Họ đánh giá cao nhất Motorola 68000[17], tuy nhiên lại chưa xuất xưởng được như những CPU còn lại[18]. Đặc biệt CPU với thiết kế RISC IBM 801 (một trong những CPU RISC đầu tiên) cũng được xem xét, tuy rằng nó mạnh hơn những lựa chọn khác nhưng lại vi phạm nguyên tắc ban đầu đề ra: chỉ sử dụng các linh kiện sẵn có từ bên ngoài.

Vậy là cuối cùng IBM chọn Intel. IBM chọn 8088 chứ không phải phiên bản 8086 tốt hơn vì lý do: một là, Intel đảm bảo được giá thành cũng như số lượng[19], hai là, thiết kế máy tính sẽ đơn giản hơn (với bus 8 bit) và giá thành vì thế cũng giảm đi. 8088 có một lợi thế nữa là IBM đã có kinh nghiệm với các thiết kế 8 bit trong lúc thiết kế IBM System/23 Datamaster trước đó. Ngay cả khe cắm (slot) mở rộng 62 chân và bàn phím cũng được thiết kế cho giống với Datamaster[20][21], nhưng ngoài ra là thiết kế hoàn toàn mới.

Bo mạch chủ được thiết kế trong vòng 40 ngày[22] với một bản mẫu hoạt động được trong bốn tháng[23], và demo vào tháng một 1981. Thiết kế hoàn thiện vào tháng Tư 1981, khi được giao cho nhóm phụ trách việc sản xuất[24]. Các máy PC này được lắp ráp ở một nhà máy IBM tại Boca Raton, với bộ phận được làm tại nhiều nhà máy của IBM và công ty bên thứ ba. Màn hình được lấy từ thiết kế có sẵn của IBM Nhật Bản, máy in thì mua của Epson[25]. Bởi vì không có bộ phận nào được thiết kế bởi IBM nên họ không có bằng sáng chế nào cho PC[26].

Nhiều người trong số những người tham gia thiết kế từng là những người yêu thích và sở hữu máy tính[8], như một số sở hữu chiếc Apple II, và họ có ảnh hưởng đến việc đi đến quyết định rằng PC sẽ có một kiến trúc mở[27] và các thông tin chi tiết kỹ thuật sẽ được công bố để người khác có thể viết phần mềm hay làm ra những mạch (card) mở rộng[28].

Trong lúc thiết kế IBM tránh hội nhập theo chiều dọc (vertical integration) tốt nhất có thể, ví dụ như đăng ký sử dụng Microsoft BASIC thay vì phiên bản của mình, vì công chúng biến đến bản của Microsoft nhiều hơn[29].

Ra mắt

Chiếc PC được ra mắt vào ngày 12 tháng Tám 1981, sau một năm phát triển. Giá thành ban đầu là 1,565 đô la cho một máy với cấu hình bao gồm 16 kilobyte RAM, vỉ đồ họa màu CGA và không có ổ đĩa. Giá cả được chọn cho phù hợp với các máy tương đương trên thị trường. Cũng cần phải nói rằng, trước đó hai tuần chiếc máy IBM rẻ nhất là Datamaster có giá 10,000 đô la.

Trong chiến dịch quảng bá của mình, IBM sử dụng hình ảnh nhân vật Sắc-lô của Charlie Chaplin, thủ vai bởi Billy Scudder.

Đây cũng là lần đầu tiên IBM bán một máy tính qua các cửa hàng bán lẻ thay vì trực tiếp đến khách hàng. Vì chưa có kinh nghiệm, IBM hợp tác với chuỗi đại lý bán lẻ ComputerLand và Sears Roebuck, những người đã cung cấp những kiến thức quan trọng về thương trường này và trở thành những địa điểm tiêu thụ chính của PC. Tại thời điểm đó đang có hơn 190 cửa hàng ComputerLand, ngoài ra Sears Roebuck cũng đang trong quá trình mở hàng chục các quầy bán máy tính.

PC được đón nhận một cách vô cùng lạc quan, và doanh thu được theo ước tính của các nhà phân tích lên tới hàng tỷ đô la trong vòng vài năm tới và chiếc PC ngay lập tức trở thành đề tài bàn tán của cả nền công nghiêp máy tính. Các đại lý choáng ngợp với đơn đặt hàng, trong số đó nhiều người mua trả trước mà ngày nhận chưa đảm bảo. Khi những loạt PC đầu tiên được giao nhận, từ "PC" đã trở nên quen thuộc.

Thành công

Doanh thu vượt chỉ tiêu của IBM 800%, có tháng có tới 40,000 PC được bán. Họ ước tính có 50% đến 70% số PC đã bán ở các cửa hàng bán lẻ người mua là các hộ gia đình. Năm 1983 họ đã bán được hơn 750,000 máy, trong khi DEC, một trong những đối thủ khiến IBM phải gia nhập thị trường này, chỉ bán được 69,000 máy trong cùng thời gian.

Ngành công nghệ nhanh chóng hỗ trợ phần mềm cho PC, với việc PC gần như ngay lập tức trở thành nền tảng mà hầu hết nhà phát triển phần mềm cho máy vi tính đều nhắm tới. Một ấn phẩm cho biết có 753 gói phần mềm lưu hành một năm sau khi PC được phát hành, nhiều gấp bốn lần con số của dòng Macintosh sau một năm phát hành. Hỗ trợ phần cứng cũng tăng nhanh, với 3-40 công ty cạnh tranh mặt hàng card mở rộng bộ nhớ trong vòng một năm.

Năm 1984 lợi tức của IBM từ thị trường PC đã là 4 tỷ USD, gấp hơn 2 lần con số của Apple. Một nghiên cứu vào năm 1983 về người mua doanh nghiệp cho thấy, hai phần ba khánh hàng lớn, chỉ sử dụng một tiêu chuẩn, chọn PC trong khi 9% chọn Apple. Năm 1985 một khảo sát của Fortune cho thấy 56% công ty sử dụng máy cá nhân bấy giờ ở Hoa Kỳ chọn PC, trong khi số chọn Apple là 16%.

Gần như ngay khi PC ra thi trường, đã có những tin đồn về những máy bản sao, và chiếc máy bản sao tương thích PC đầu tiên ra đời tháng Sáu năm 1982, chưa đầy một năm sau khi PC xuất hiện lần đầu tiên.